Basisregels spelling "Grunneger Toal"
Algemeen
Basisregels spelling "Grunneger Toal" door Meike Stedema
Algemeen
- Er worden zo weinig mogelijk accenttekens gebruikt, alleen om aan te geven wat er bedoeld wordt of om de uitspraak weer te geven
- De Nederlandse spelling wordt zoveel mogelijk gevolgd, wanneer het geen afbreuk doet aan de uitspraak
- De ij-klank wordt in het Gronings altijd geschreven met een [ij], behalve wanneer de klank gelijk is aan een Nederlands woord bv scheidsrechter of kwaliteit, dan wordt [ei] gebruikt.
- Het lidwoord "een" is in het Gronings "n"; het telwoord 1 is in het Gronings "Aine"
- Als er aan de rechterkant van een woord iets wegvalt, schrijven we een apostrof ', valt er links iets weg dan schrijven we geen apostrof (zie de lidwoorden de, het en een)
- Zeggen we in het Gronings een wat langere oo-achtige klank (koor), waar het Nederands een [a] of [aa] heeft, schrijven we [oa]. Bv tafel = toavel en taal = toal.
- Bij het vervoegen van werkwoorden hanteren we de regel van 't kofschip, wanneer het geen afbreuk doet aan de uitspraak
Basisregels
| Nederlands | Gronings | Uitleg | Voorbeeld |
|---|---|---|---|
| A of AA | oa | Zeggen we in het Gronings een wat langere oo-achtige klank (koor), waar het Nederlands een [a] of [aa] heeft, schrijven we [oa]. |
tafel = toavel / taal = toal |
| -EN | -en | Waar in het Nederlands -en staat, daar schrijven we dat meestal in het Gronings ook. In de uitspraak wordt de -e ingeslikt | lopen = lopen pakken = pakken |
| DE | de of d' | Al naar gelang de uitspraak is | Op de stoule of bie d' hond |
| HET | t | In het Nederlands is dit het of 't, in het Gronings alleen een [t] | Het is koud op het ijs = t Is kold op t ies |
| EEN | n | In het Nederlands is dit een of 'n , in het Gronings alleen een [n] | Een jongen op 'n fiets = n Jong op n fietse. |
| O | o | De klank is gelijk aan het Nederlands. | op = op klokje = klokje |
| ò | Het accentteken ` geeft de betekenis en de uitspraak aan. | n Vouw in de broek = n Vòl in d'broek | |
| ó | Het accentteken ' geeft de betekenis en de uitspraak aan. | Een borrel = n Klókje | |
| ö | Het accentteken ö geeft de de uitspraak aan. | dorp = dörp | |
| ER | der of ter | We gebruiken in het Gronings der of ter | Hij klom erop = Hai klom der op. Er was eens.. = Der was ais.. Loop er maar in = Loop ter mor in |
| -ING | -en | Woorden die eindigen op -ing , worden in het Gronings geschreven met -en | rekening = reken |
| -ERING | -ern | Woorden die eindigen op -ring , worden in het Gronings geschreven met -ern | vergadering = vergoadern |
| -ELEN | -eln | Woorden die eindigen op -elen , worden in het Gronings geschreven met -eln | strompelen = strompeln |
| -ELIJK | -elk | Woorden die eindigen op -elijk , worden in het Gronings geschreven met -elk | gemakkelijk = gemakkelk |
| -IG | -eg | Woorden die eindigen op -ig, worden in het Gronings geschreven met -eg | geweldig = geweldeg |
| s Morgens | Smörgens | De spelling richt zich naar de uitspraak, de [s] maakt deel uit van het hele woord, 's is Nederlands |
smiddags soavends snachts |
| POLDER | polder | Woorden met ld, rd, nd schrijven we in het Gronings ook met ld, rd, nd | |
| BORDEN | borden | In de uitspraak horen we de medeklinkers bijna niet of helemaal niet | |
| HANDEN | handen | maar wanneer we ze wel schrijven is de betekenis van het woord duidelijker en leesbaarder | |
| NIEUWJAAR | nij-joar | Het verbindingsstreepje doet dienst om het woord duidelijker te kunnen lezen en begrijpen | heb je = hei-je |
| PAKKEN | pakken | tegenwoordige tijd | ik pak, doe pakst, hai/zai pakt, wie pakken, zai pakken, ie/joe pakken |
| pakken | verleden tijden | ik pakde, doe paksde, hai/zai pakde, wie pakden, zai pakden, ie/joe pakden | |
| U | ie en joe | Ie en Joe gebruiken we in het Gronings voor het persoonlijk voornaamwoord U , tevens is het ook Gronings voor jullie |